Stolpersteine in Nijmegen

Op zondag 10 april 2022 werden in de binnenstad van Nijmegen – Stikke Hezelstraat, Lange Hezelstraat en Begijnenstraat – de eerste zestien Stolpersteine gelegd. Het programma van deze dag kunt u hier bekijken, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

In het najaar van 2022 op vrijdag 18 november zijn er voor 27 Joodse slachtoffers Stolpersteine geplaatst in de Ruisdaelstraat, de Daalsedwarsweg, de Beijensstraat, de Groesbeekseweg, de Van Slichtenhorststraat en op Mariënburg. Het programma van deze dag kunt u hier bekijken, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

Woensdag 19 april 2023 werden op acht adressen in de wijk Hazenkamp voor 27 slachtoffers van het naziregiem Stolpersteine gelegd: in de Vossenlaan, Leeuwstraat, Hertstraat, Hindestraat en de Groenestraat. Het programma van de ceremonie kunt u hier inzien, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

We hopen voldoende fondsen te kunnen werven om voor alle Nijmeegse slachtoffers Stolpersteine te kunnen plaatsen. Iedereen kan een aanvraag indienen voor het plaatsen van een of meerdere Stolpersteine in Nijmegen.

Agenda

Op vrijdag 17 november 2023 zal een Stolperstein worden gelegd voor Edy Grödel, een Joodse jongen die op 21 mei 1943 werd vermoord.
Ter voorbereiding hierop is er een informatiemiddag op zaterdag 28 oktober van 14.00 tot 15.30 uur in de Blikvanger, Rentmeesterhof 53A, Nijmegen. Iedereen is van harte welkom om te luisteren naar het levensverhaal van Edy Grödel. De informatiefolder kunt u hier downloaden.

Lotgevallen van de slachtoffers

Om alle slachtoffers van het naziregime een gezicht te geven, zijn hun persoonlijke lotgevallen beschreven. De verhalen kunt u op deze website nalezen. U kunt slachtoffers zoeken op straatnaam. Per huisadres vindt u de namen van de slachtoffers. Klik op het adres om de biografieën te lezen. Zoekt u de verhalen van een van de slachtoffers, maak dan gebruik van slachtoffers zoeken op achternaam. Klik vervolgens op de naam om de biografie te lezen.
Het streven is om elk slachtoffer te herdenken met een eigen Stolperstein. Steeds als er in Nijmegen weer Stolpersteine worden gelegd, plaatsen we de namen van de slachtoffers en hun laatste woon- of werkadres op de website.

Publicaties

Ter herdenking van de grote razzia van 17–18 november 1942 heeft Stichting Stolpersteine Nijmegen twee boeken uitgebracht: Maanden van angst en verschrikking van Fritz Tauber en Boekhouding van een ondergang van Leo van den Munkhof en Willem Oosterbaan. De boeken zijn te koop bij Dekker van de Vegt boekverkopers en bij Boekhandel Roelants in Nijmegen. U kunt de boeken ook bestellen via info@stolpersteine-nijmegen.nl.

Fritz Tauber. Maanden van angst en verschrikking; Ooggetuigenverslag Nijmegen Westerbork, Amsterdam, Rotsterhaule 1942–1943. Stichting Stolpersteine Nijmegen, 2022. Isbn 978 90 832 9560 2, € 15,00, 88 blz.
Fritz Tauber en zijn vrouw Helene Tauber-Büks waren in 1938 vanuit Oostenrijk naar Nijmegen gekomen. Ze woonden op Mariënburg 70. Fritz werkte als tekenaar-constructeur bij Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek. In de nacht van 17 november 1942 werden ze opgepakt en naar kamp Westerbork getransporteerd. Later konden ze onderduiken in Friesland. Fritz beschreef tijdens de onderduik indringend hun lotgevallen van november 1942 tot de zomer 1943.

Leo van den Munkhof & Willem Oosterbaan. Boekhouding van een ondergang; De razzia van 17 november 1942 in Nijmegen. Stichting Stolpersteine Nijmegen, 2022. Isbn 978 90 832 9561 9, € 15,00, 84 blz.In Boekhouding van een ondergang beschrijven Willem Oosterbaan en Leo van den Munkhof hoe het systematische proces van de Jodenvervolging in zijn werk ging, hoe de Nijmeegse politie nauw bij de uitvoering was betrokken en hoe de gemeente Nijmegen en het nazibewind de gang naar de dood in een nagenoeg gesloten boekhouding vastlegden.

Muurgedicht herdenkt grote razzia

Om de grote razzia van 17 november 1942 te herdenken schreef dichter en romanschrijver Frouke Arns in opdracht van de Stichting Stolpersteine Nijmegen het gedicht 'Razzia, november 1942'. Het is geplaatst op de glazen kubus, de ingang van de Keizer Karelgarage, aan de Van Schaeck Mathonsingel vlak bij het station in Nijmegen. Het muurgedicht is op donderdag 1 december onthuld door twee nabestaanden van Joodse slachtoffers.

Station Nijmegen speelde een belangrijke rol bij de razzia in november 1942. De 196 Joodse inwoners van Nijmegen die in de nacht van 17 op 18 november in hun woningen waren opgepakt, werden de volgende dag per trein weggevoerd naar doorgangskamp Westerbork. Van daaruit werden de meesten vrijwel onmiddellijk op transport gesteld naar Auschwitz en andere vernietigingskampen. Slechts vier van hen overleefden de naziterreur.

Frouke Arns' gedicht is een literair baken ter herdenking van de slachtoffers. De onthulling vormde de afsluiting van de herdenkingsactiviteiten van Stichting Stolpersteine Nijmegen in het najaar van 2022. Dat 'Razzia, november 1942' op een publieke plaats te zien is, geeft de herdenking van de 196 Joodse slachtoffers een permanent karakter. Het muurgedicht is tot stand gekomen door de samenwerking van Stichting Stolpersteine Nijmegen en de Werkgroep Literaire Bakens Nijmegen.


Razzia, november 1942

Novembernacht. Nooit meer
zullen we onbewogen kunnen kijken
naar het dwarrelend gele blad
dat de aarde met een groot
vergeten wil bedekken, nooit meer

een trein zien vertrekken
zonder te denken aan enkele reis,
aan dood spoor, mensen bijeen-
gedreven, hun slaapwarme
dromen in een te kleine tas.

Onze stadgenoten verdwenen
in de nachtmond van de wereld
met in de toekijkende menigte
iemand die sprekend op ons lijkt.
Novembernacht. Nooit meer.

Frouke Arns,
november 2022