Ceremonies ter gelegenheid van plaatsen van Stolpersteine

Op zondag 10 april 2022 werden in de binnenstad van Nijmegen – Stikke Hezelstraat, Lange Hezelstraat en Begijnenstraat – de eerste zestien Stolpersteine gelegd. Het programma van deze dag kunt u hier bekijken, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

In het najaar op vrijdag 18 november 2022 zijn er voor 26 Joodse slachtoffers Stolpersteine geplaatst in de Ruisdaelstraat, de Daalsedwarsweg, de Beijensstraat, de Groesbeekseweg, de Van Slichtenhorststraat en op Mariënburg. Het programma van deze dag kunt u hier bekijken, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

Woensdag 19 april 2023 werden op acht adressen in de wijk Hazenkamp voor 28 slachtoffers van het naziregiem Stolpersteine gelegd: in de Vossenlaan, Leeuwstraat, Hertstraat, Hindestraat en de Groenestraat. Het programma van de ceremonie kunt u hier inzien, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

Op vrijdag 17 november 2023 is een Stolperstein gelegd voor Edy Grödel, een Joodse jongen die op 21 mei 1943 werd vermoord. De Stolperstein is geplaatst nabij de vroegere hoofdingang van
het voormalige internaat Jonkerbosch in de Jaap van Leeuwenlaan. Het programma van deze dag kunt u hier bekijken, het beeldverslag hier en het videoverslag hier.

Publicaties

Ter herdenking van de grote razzia van 17–18 november 1942 heeft Stichting Stolpersteine Nijmegen twee boeken uitgebracht: Maanden van angst en verschrikking van Fritz Tauber en Boekhouding van een ondergang van Leo van den Munkhof en Willem Oosterbaan. De boeken zijn in Nijmegen te koop bij Dekker v.d. Vegt boekverkopers, Boekhandel Roelants, het Infocentrum WO2 Nijmegen en bij het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis. Zie hier het videoverslag van de boekpresentatie. U kunt de boeken ook bestellen via info@stolpersteine-nijmegen.nl.

Fritz Tauber. Maanden van angst en verschrikking; Ooggetuigenverslag Nijmegen Westerbork, Amsterdam, Rotsterhaule 1942–1943. Stichting Stolpersteine Nijmegen, 2022. Isbn 978 90 832 9560 2, € 15,00, 88 blz.
Fritz Tauber en zijn vrouw Helene Tauber-Büks waren in 1938 vanuit Oostenrijk naar Nijmegen gekomen. Ze woonden op Mariënburg 70. Fritz werkte als constructeur-tekenaar bij Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek. In de nacht van 17 november 1942 werden ze opgepakt en naar kamp Westerbork getransporteerd. Later konden ze onderduiken in Friesland. Fritz beschreef tijdens de onderduik indringend hun lotgevallen van november 1942 tot de zomer 1943.


Leo van den Munkhof & Willem Oosterbaan. Boekhouding van een ondergang; De razzia van 17 november 1942 in Nijmegen. Stichting Stolpersteine Nijmegen, 2022. Isbn 978 90 832 9561 9, € 15,00, 84 blz.
In Boekhouding van een ondergang beschrijven Willem Oosterbaan en Leo van den Munkhof hoe het systematische proces van de Jodenvervolging in zijn werk ging, hoe de Nijmeegse politie nauw bij de uitvoering was betrokken en hoe de gemeente Nijmegen en het nazibewind de gang naar de dood in een nagenoeg gesloten boekhouding vastlegden.

Tentoonstelling 'Razzia 17 nov. 1942'

De expositie 'Razzia 17 nov. 1942' vertelt het aangrijpende verhaal van de razzia op 17 november 1942 in Nijmegen in al zijn facetten. Dramatische feiten en gebeurtenissen worden belicht, terwijl foto's en persoonlijke verhalen van slachtoffers een indringend beeld schetsen. Dit alles wordt ondersteund door persoonlijke brieven en andere documenten. Zie hier het videoverslag van de opening van de expositie op 14 oktober 2022.
De tentoonstelling 'Razzia 17 nov. 1942' kan in zijn geheel of delen ervan worden geleend door scholen, bibliotheken en andere organisaties en instellingen. Voor meer informatie zie bij Educatie.

Muurgedicht herdenkt grote razzia

Om de grote razzia van 17 november 1942 te herdenken schreef dichter en romanschrijver Frouke Arns in opdracht van de Stichting Stolpersteine ??Nijmegen het gedicht 'Razzia, november 1942'. Het is geplaatst op de glazen kubus, de ingang van de Keizer Karelgarage, aan de Van Schaeck Mathonsingel vlak bij het station in Nijmegen. Het muurgedicht is op donderdag 1 december onthuld door twee nabestaanden van Joodse slachtoffers. Zie hier het videoverslag.

Station Nijmegen speelde een belangrijke rol bij de razzia in november 1942. De 196 Joodse inwoners van Nijmegen die in de nacht van 17 op 18 november in hun woningen waren opgepakt, werden de volgende dag per trein weggevoerd naar doorgangskamp Westerbork. Van daaruit werden de meesten vrijwel onmiddellijk op transport gesteld naar Auschwitz en andere vernietigingskampen. Slechts vier van hen overleefden de naziterreur.

Frouke Arns' gedicht is een literair baken ter herdenking van de slachtoffers. De onthulling vormde de afsluiting van de herdenkingsactiviteiten van Stichting Stolpersteine Nijmegen in het najaar van 2022. Dat 'Razzia, november 1942' op een publieke plaats te zien is, geeft de herdenking van de 196 Joodse slachtoffers een permanent karakter. Het muurgedicht is tot stand gekomen door de samenwerking van Stichting Stolpersteine ??Nijmegen en de Werkgroep Literaire Bakens Nijmegen.


Razzia, november 1942

Novembernacht. Nooit meer
zullen we onbewogen kunnen kijken
naar het dwarrelend gele blad
dat de aarde met een groot
vergeten wil bedekken, nooit meer

een trein zien vertrekken
zonder te denken aan enkele reis,
aan dood spoor, mensen bijeen-
gedreven, hun slaapwarme
dromen in een te kleine tas.

Onze stadgenoten verdwenen
in de nachtmond van de wereld
met in de toekijkende menigte
iemand die sprekend op ons lijkt.
Novembernacht. Nooit meer.

Frouke Arns,
november 2022